Θ. Βασιλόπουλος: Το παράδειγμα της συμμαχίας για την Κυριακή και το... αντιπαράδειγμα της ΓΣΕΕ

 

Ο αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών υπαλλήλων Ελλάδος (ΟΙΥΕ) και μέλος της Ε.Ε. της ΓΣΕΕ, Θάνος Βασιλόπουλος, μετά από μια πορεία ετών στο συνδικαλιστικό κίνημα, αναμφισβήτητα γνωρίζει εκ των έσω τις αδυναμίες και τις νέες προκλήσεις που θέτει η τρομακτική πραγματικότητα που διαμορφώνεται.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Μιχάλη Σιάχο
Μιλώντας στο asfalsitiko.gr αναφέρεται αναλυτικά στον αγώνα ενάντια στο κυριακάτικο άνοιγμα των καταστημάτων και περιγράφει την οικοδόμηση μιας συμμαχίας που ξεπερνά «παραδοσιακά» σχήματα και καταγράφει επιτυχίες. Στον αντίποδα, αναδεικνύει την τακτική της ΓΣΕΕ, την οποία χαρακτηρίζει πλέον επικίνδυνη και σημειώνει ότι η συνολική επίθεση που βρίσκεται σε εξέλιξη, απαιτεί και πολιτικοποιημένη συνολική επιστράτευση με διαμόρφωση ευρύτερων συμμαχιών, κόντρα σε αντιλήψεις που προτάσσουν το επιμέρους αίτημα.
Στο εμπόριο τι γίνεται αυτή τη στιγμή, ποια είναι η κατάσταση του μέσου εργαζόμενου;
Η κατάσταση των εργαζομένων στο εμπόριο είναι η ίδια με αυτή που επικρατεί και στους υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα. Βέβαια, εδώ τα πράγματα είναι χειρότερα, επειδή εμπόριο σημαίνει υπηρεσίες και συνδέεται άμεσα με τη δυνατότητα του καταναλωτή να ψωνίζει. Εδώ, λοιπόν, το χτύπημα είναι τεράστιο. Και θα μιλήσω με παραδείγματα: στο εμπόριο είχαμε περίπου 450.000 εργαζόμενους και σήμερα καταγράφονται 280.000. Ο κλάδος στην κυριολεξία έχει εξανεμιστεί. Και να σημειώσουμε ότι σε αυτόν τον κλάδο εντάσσονταν και οι αυτοαπασχολούμενοι, οι οποίοι καταγράφονταν γύρω στις 500.000 μαζί με τους μικροεμπόρους. Και εδώ η πτώση των αριθμών είναι μεγάλη…
Παρουσιάζετε μια εικόνα κατάρρευσης…
Βεβαίως. Η κρίση έχει επώνυμο, όνομα και στόχους. Η ελληνική οικονομία στηριζόταν στην ουσία στη μικρομεσαία επιχείρηση. Με βάση τα στοιχεία του 2010 και πιο πριν, περίπου το 90% της οικονομίας της χώρας είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες είχαν και το 85% του συνολικού αριθμού των εργαζομένων. Η στόχευση από το σύστημα, έτσι όπως εκφράστηκε από τους δανειστές με τη συμμετοχή και τη βοήθεια των τοπικών κυβερνήσεων, που δυστυχώς συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας, ήταν να τσακιστεί η μικρομεσαία επιχείρηση. Έτσι δημιουργήθηκε η τεράστια στρατιά του ενάμιση εκατομμυρίου ανέργων και οι προϋποθέσεις για να πέσουν οι μισθοί και μετά ήρθε και η σχετική νομοθέτηση επί της πραγματικότητας που συνειδητά είχαν δημιουργήσει. Εκεί είναι το έγκλημα της εξουσίας: Πώς συνεργάστηκε με το σύστημα και τους δανειστές. Και εδώ μπαίνει ένα τεράστιο ζήτημα για το πώς στάθηκε το συνδικαλιστικό κίνημα. Τι άμυνες προέβαλε και πώς τοποθετήθηκε απέναντι σε αυτή τη μεθόδευση. Πώς αντέδρασε όταν οι άνεργοι έφτασαν στο ενάμιση εκατομμύριο και τσακίστηκε η μικρομεσαία επιχείρηση, η ραχοκοκαλιά της οικονομίας.
Σ’ αυτό το σχεδιασμό εντάσσεται και το κυριακάτικο άνοιγμα των μαγαζιών;
Αρχικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πρώτη προσπάθεια εφαρμογής του μέτρου έγινε επί Μητσοτάκη το 1990-91. Το ίδιο χρονικό διάστημα έγινε και μεγάλη προσπάθεια απελευθέρωσης του ωραρίου των καταστημάτων κατ’ επιταγή των πολυεθνικών που εγκαταστάθηκαν στη χώρα μας. Το ζήτημα αυτό ήταν ο πολιορκητικός κριός. Απελευθέρωση των πάντων, 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα ανοιχτά, εκτίναξη κόστους για τους μικρούς, οι οποίοι μέσα στον πανικό τρέχουν να πουλήσουν… Το σχέδιο αυτό θέλησε να εφαρμόσει πρώτη η Carrefour αγοράζοντας τον Μαρινόπουλο, με στόχο να αποσπάσει το 70% του εμπορίου, ρίχνοντας τιμές και μεροκάματα, όπως γίνεται και σε άλλες χώρες του Νότου. Για παράδειγμα, στην Ισπανία οι πολυεθνικές ελέγχουν το 70% του εμπορίου. Το τότε σχέδιο, αν και ο νόμος ψηφίστηκε, δεν εφαρμόστηκε. Παρέμεινε ανενεργό, γιατί ως συνδικαλιστικό κίνημα κάναμε συμμαχία με το ΣΕΣΜΕ, την ΕΣΕΕ και τη ΓΣΕΕΒΕ, με τις ελληνικές, δηλαδή, επιχειρήσεις. Έγινε, δηλαδή, μια εθνική συμφωνία και η υλοποίηση του σχεδίου απαγορεύτηκε στην πράξη. Κάτω από αυτήν την πίεση και με συνεχείς διαμαρτυρίες και απεργιακές κινητοποιήσεις, η επόμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αναγκάστηκε να πάει στην περίφημη «Εθνική Συμφωνία».
Και εδώ θέλω να πω ότι όταν ο Αλέξης Τσίπρας είχε επισκεφτεί ως αντιπολίτευση την Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων και τον είχαμε ενημερώσει, συμφώνησε μαζί μας και δεσμεύτηκε τότε ότι το πρώτο πράγμα που θα κάνει ως κυβέρνηση θα είναι η νομοθέτηση του ωραρίου, για να προστατευτεί το ελληνικό εμπόριο, οι μικρομεσαίοι και οι εργαζόμενοι. Βέβαια, ο κ. Τσίπρας αποδείχτηκε εξαιρετικός… αθλητής στην κυβίστηση και πλέον έχει διαμορφωθεί μια νέα κατάσταση. Πέρασαν με νόμο τις 7 Κυριακές, αλλά επειδή είχαμε από παλιά, όπως είπα πιο πριν, χτίσει το μέτωπο κι επειδή οι αύξηση πωλήσεων για την οποία μιλάνε δεν υφίσταται, το μέτρο δεν περπατάει στην πράξη, αν και κάποιοι στην αρχή… τσιμπήσανε, όπως ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης, που είχε πει όχι μόνο 7 Κυριακές, αλλά 9, 10 κ.λπ. Όταν, όμως, είδαν την πραγματικότητα, στο τέλος είπαν ότι ούτε 7 Κυριακές.
Καθοριστικό ήταν το γεγονός ότι ως συνδικαλιστικό κίνημα είχαμε κάνει τις συμμαχίες μας, είχαμε αναδείξει και πείσαμε με επιχειρήματα για την καταστροφή που θα φέρει η πολιτική αυτή. Το αποτέλεσμα, λοιπόν, είναι τις εφτά Κυριακές να λειτουργούν μόνο τα εμπορικά κέντρα των μεγαλουπόλεων, όπως η Τσιμισκή στη Θεσσαλονίκη, η Ερμού και λίγο το Κολωνάκι στην Αθήνα και οι καινούργιες μορφές εμπορίου, όπως τα malls.
Από δω και πέρα;
Ενώ έχουμε το στρατηγικό πλεονέκτημα, πρέπει να δούμε πώς συνεχίζουμε και πώς αναβαθμίζουμε αυτή τη συμμαχία. Ο απολογισμός μέχρι στιγμής των επαφών μας κυρίως με ελληνικές αλυσίδες είναι θετικός. Ο ένας μετά τον άλλον οι Έλληνες επιχειρηματίες πείθονται για το ανεφάρμοστο και ζημιογόνο του μέτρου. Στο πλαίσιο αυτό, πλέον λειτουργούν όλο και λιγότερα μαγαζιά γνωστών αλυσίδων στο πλαίσιο του ανταγωνισμού. Επιδιώκουμε, μάλιστα, στο πλαίσιο του μετώπου να μπει και η υπογραφή όλων σε μια εθνική συμφωνία, που ίσως τη διαμορφώσουμε και σε Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Επίσης, σκεφτόμαστε να καλέσουμε τον κόσμο να ψωνίζει από τα μαγαζιά που θα συμμετέχουν σε αυτήν τη συμφωνία, προστατεύοντας το εμπόριο, τους εργαζόμενους και βάζοντας φρένο στην προωθούμενη καταστροφή. Σε αυτό το σημείο είμαστε τώρα…
Η ΓΣΕΕ σε αυτό το σκηνικό που περιγράφετε πού ακριβώς υπάρχει, τι έκανε και κάνει;
Δυστυχώς η ΓΣΕΕ αποδείχθηκε ανίκανη να καταλάβει, να διαμορφώσει και να παλέψει ενάντια στη συνολική επίθεση. Είχαμε και έχουμε έναν αρμαγεδδώνα που ήλθε να αλλάξει και τις παραγωγικές σχέσεις, αλλά και την ίδια την αμοιβή έτσι όπως τη γνωρίζαμε. Δεν είχαμε να αντιμετωπίσουμε, δηλαδή, μόνο τη μείωση του μισθού ή της σύνταξης. Είχαμε μια μαζική και συνολική επίθεση, όχι μόνον στην εργατική τάξη αλλά και στη μικρομεσαία επιχείρηση και στην υγεία και στον πολιτισμό κ.λπ. Και σε μια τέτοια επίθεση δεν απαντάς επιμένοντας στο επιμέρους αίτημα ή διεκδίκηση. Έπρεπε η ΓΣΕΕ να απαντήσει με μαζική, με γενική επιστράτευση. Έπρεπε να πείσει ότι επρόκειτο για μια εθνική υπόθεση. Και ας αποδεχτώ ότι στην αρχή έκανε λάθος, αλλά δυστυχώς ακόμη και σήμερα συνεχίζει την ίδια τακτική. Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ λέει ότι κάναμε δεκάδες απεργίες και χωρίς σε καμιά περίπτωση να λέω ότι η απεργία είναι κάτι κακό, οφείλουμε να απαντήσουμε τι αποτέλεσμα είχαν αυτές οι απεργίες. Κι όταν κάνεις συνέχεια απεργίες χωρίς αποτέλεσμα, τότε περνάς το τακτικό πλεονέκτημα στην άλλη πλευρά. Δεν θα μιλήσω εγώ για πουλημένους κ.λπ., αλλά θα επιμείνω ότι η ΓΣΕΕ ως ηγέτιδα δύναμη της εργατικής τάξης απέτυχε παταγωδώς. Κι αν συνεχίζεις την ίδια αποτυχημένη τακτική, είσαι ή ανόητος ή επικίνδυνος. Δεν είμαστε ενάντια στην απεργία, είμαστε ενάντια στην απεργία-έθιμο. Και το επικίνδυνο ξέρετε ποιο είναι, ότι πολλές φορές για να περάσουν κάτι δεν το κάνουν τσακίζοντας και χτυπώντας, αλλά διαμορφώνοντας ένα συνολικό πλαίσιο και αυτό το έχουν πετύχει. Να το πω με ένα παράδειγμα: Η νέα γενιά που για πρώτη φορά μπαίνει στην αγορά εργασίας θεωρεί δεδομένο ότι θα δουλέψει για δυο τρεις μήνες χωρίς ασφάλιση, ίσως και χωρίς λεφτά, για να προσληφθεί -αν προσληφθεί- αργότερα με λίγα λεφτά και πολλές ώρες δουλειάς. Πώς είναι ο μύθος της χαμένης Ατλαντίδας, έτσι πλέον είναι και ο μύθος της χαμένης εργασιακής σχέσης. Όταν, λοιπόν, φτιάχνεται αυτό το δεδομένο, αναστέλλεται και κάθε έννοια οργάνωσης και αγώνα. Ήταν εγκληματική τακτική και γι’ αυτό ακριβώς κάνω τόσο σκληρή κριτική στη ΓΣΕΕ -και για να μην παρεξηγηθώ λέω ότι για το αποτέλεσμα έχουμε ευθύνη όλοι. 
Τελικά, σήμερα το συνδικαλιστικό κίνημα τι πρέπει να κάνει για να αλλάξει όλα αυτά που περιγράφετε;
Έχει τελειώσει το μοντέλο του συνδικαλισμού που μιλά για αύξηση, μείωση κ.λπ. Πρέπει ο λόγος να είναι διαφορετικός. Πρέπει να ερμηνεύσει την κατάσταση για να ξέρει κάθε εργαζόμενος τι έχει να αντιμετωπίσει και να κατανοήσει ότι τα πράγματα είναι πολιτικοποιημένα από τη φύση τους, ότι σε αυτό το περιβάλλον δεν εξαρτώνται όλα μόνο από τον εργοδότη. Θα πρέπει να γίνουν συμμαχίες προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση για να υπάρξουν μικρές νίκες. Η συμμαχία που είπα στην αρχή είχε ως αποτέλεσμα τις Κυριακές να λειτουργεί μόνο το 3%-4% των καταστημάτων και αυτό είναι μια μικρή νίκη. Και οι μικρές νίκες, που θα είναι πολιτικοποιημένες, θα επανοηματοδοτήσουν τις έννοιες της διεκδίκησης και του αγώνα. Πάνω σ’ αυτό πρέπει να ξανασχεδιάσει το συνδικαλιστικό κίνημα τη στρατηγική του, με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι θέλει να το κάνει και δεν είναι συμβιβασμένο.